Historisch koude winters in Nederland
De winters in Nederland waren vroeger veel kouder dan nu. De kans op een Elfstedentocht werd de afgelopen jaren steeds kleiner en de winters lijken steeds minder streng. Wanneer kon je maar beter twee winterjassen over elkaar dragen? En wat is de voorspelling voor de toekomst? We zetten eerst de vijf koudste winters op een rijtje.
5. 1929 het minst koud?
In 1919 leek de gemiddelde temperatuur mee te vallen, maar het werd toch niet warmer dan anderhalve graad onder nul. Daarbij moet je je voorstellen dat een paar extreem koude dagen werden afgewisseld met warmere dagen. Maar voor Nederland is het toch al lang geleden dat de temperatuur überhaupt overdag onder het nulpunt dook.
Op 12 januari 1929 wordt het slechts -9,1 graden in de Bilt. Dat is gigantisch koudt, als je bedenkt dat in december 1928 de temperaturen nog boven de tien graden uitkwamen. Dat komt doordat zeer koude lucht van Nova Zembla ons land in een snel tempo bereikte. Doordat het hard waaide, voelde de kou nog schraler aan. De winter van 1929 zullen maar weinig bezoekers van Jas.nl hebben meegemaakt, dus vraag vooral eens aan een opa of oma hoe koud het toen was.
4. De winter van 1942
Ook in de jaren ’40 was het erg koud. Ook toen werd er gemiddeld anderhalve graad onder nul gemeld, als gemiddelde temperatuur. De winter van 1942 zullen nog een paar ouderen bijstaan. Fietsen was onmogelijk want het hele land was ondergedompeld in sneeuw. Op sommige plaatsen lag wel meer dan 40 centimeter. Een gemiddelde temperatuur mag van 1.5 graad onder nul mag dan wel meevallen, maar ’s nachts kon de temperatuur tot ver onder de -20 duiken.
De vrieskou zorgde voor grote problemen in Nederland. Er viel niet tegen de kou op te stoken, omdat er een groot gebrek aan brandstof was. Daardoor kwamen pasgeboren baby’s vaak in een bevroren bedje terecht, met longontsteking tot gevolg. Pas in maart doet de dooi haar intrede. De kranten staan dan al vol met berichten van verdronken kinderen.
3. -1.9 graden in 1940
In 1940 was de gemiddelde temperatuur -1.9 graden. Het was de eerste winter na het begin van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Het was ook het jaar van de Elfstedentocht en plekken met sneeuwduinen van wel een meter hoog. Het was zelfs zo koud, dat het IJsselmeer op een gegeven moment in zijn geheel bevroren was. Er reden geen auto’s op de weg, maar de weg werd gebruikt als één lange schaatsbaan. We hebben het dan niet over één dag ijspret, maar over twee hele maanden. Tussen de schaatsers reden wat arrensleetjes met verkleumde inzittenden. De vorst liep soms wel op tot acht graden onder nul. Het sneeuwde hard, waardoor de trein in Hoorn Purmerend met de hand moest worden uitgegraven.
2. 1947 zorgt voor een strenge winter
Veel opa’s en oma’s zullen zich de winter van 1947 nog kunnen herinneren. Het was namelijk de winter waarin de kolenvoorziening in heel Europa vastliep, omdat het zo koud was en er zoveel sneeuw was gevallen. Alleen al in Nederland zaten op een gegeven moment 500 vrachtschepen vast in het ijs. Toen de dooi eindelijk intrad, zorgde dat voor zoveel smeltwater dat de Achterhoek en de Betuwe overstroomden.
Toch kent dit jaar een warmterecord. Gek genoeg geen warmterecord voor de zomer, maar voor de winter. Op 16 januari 1947 werd het namelijk 17.2 graden in Maastricht. Dat is tot op de dag van vandaag de hoogste januari temperatuur ooit gemeten in Nederland.
1. Meer dan 55 jaar geleden
De winter van 1963 was extreem koud, met een gemiddelde temperatuur van -3.4 graden. In dat jaar vond ook de meest bekende editie van de Elfstedentocht plaats. De tocht begon met een temperatuur van maar liefst achttien graden onder het vriespunt. Zelfs midden in de nacht stonden mensen nog steeds op het ijs. Het was immers tien graden onder nul. Maar de gevoelstemperatuur was nog veel kouder.
Van de 31 dagen in januari waren er maar 3 waarbij de temperatuur boven nul kwam. Er waren maar liefst 19 ijsdagen en op 12 dagen zakte de minimum temperaturen tot onder de -10 graden. De hoogste temperatuur die in de winter van 1953 voorkwam was slechts 3.4 graden. Echt een jaar om de winterjas uit te kast te halen. Als je dit zo leest, voel je de koude rillingen al langs je lichaam.
De toekomst
Hoe de winter er in de toekomst uitziet, is maar moeilijk te voorspellen. Verschillende weerexperts spraken de afgelopen jaren van een ‘horrorwinter’, die maar niet uitkwam. Door het broeikaseffect en veranderingen in het klimaat, worden de Nederlandse winters steeds zachter. Maar in het afgelopen decennium hebben we toch wel nachten met temperaturen van onder de 20 graden ’s nachts gehad. Meer gerelateerde blogs:
