Alles over dons

Ben je snel koud? Of houd je gewoon van lekker wat warmte om je heen? Dan is een donsjas misschien een goede keuze voor jou. Donsveertjes zijn perfect om je ook in de winter warm te houden. En het is niet te warm voor de frissere tussenseizoenen, dus als tussenjas. Maar is dons wel milieu- en diervriendelijk? Hoe weet je of je met goede of slechte dons te maken hebt en hoe onderhoud je het? We doken in de wereld van de pluimige veertjes.

Waarvan is dons gemaakt?

Meestal bestaat dons uit twee soorten: eendendons of ganzendons. Vogels gebruiken hun dons op dezelfde manier als wij doen met de donsjas: als warme, isolerende laag tegen weer en wind. In Nederland gebruiken we meestal eendendons. Dat volstaat voor de niet al te lage temperaturen hier en is bovendien praktisch.

In koudere landen worden jassen vaak gemaakt van ganzendons. Dan hebben we het echt over diepvriestemperaturen. Het is een ontzettend warme stof. Ganzen vliegen op een grote hoogte, tegen koude luchtstromen in. Daardoor kweken ze een warme donslaagje.

Wie helemaal verzekerd wil zijn van warmte, kan voor het ontzettend luxe dons van de eidereend kiezen. Deze broedt op de winderige kliffen van IJsland en heeft een extra dikke donslaag. Perfect om je wat warmte te bieden, dus.

Diervriendelijke dons

Als we denken aan dons, denken we onvermijdelijk aan de dieren die het dons leveren: vogels. En we weten allemaal dat het er in de donsindustrie niet even netjes aan toe gaat. De dieren worden letterlijk geplukt en dat gebeurt niet altijd zachthandig. Gelukkig gaat het wel steeds beter, doordat er labels, certificaten en standaarden in het leven worden geroepen. Heel wat outdoormerken streven naar het behalen van deze keurmerken. Ze handelen naar de gedragscode om te voldoen aan de kwaliteitseisen.

Verschillende merken hebben hun eigen gedragscodes. Patagonia heeft bijvoorbeeld de Traceable Down Standard, de grondlegger van de Responsible Down Standard. The North Face, Vaude, Jack Wolfskin en anderen gebruiken deze gedragscode nu. Fjällräven werkt met het zelf ontwikkelde Down Promise.

Deze labels geven als garantie dat het dons voor 100% afkomstig is van dieren die niet levend geplukt worden. Ze worden niet onder dwang gevoederd om groot en rond te worden, om er uiteindelijk foie gras van te maken en de veren in de jassen te stoppen. Elke stap in het productieproces wordt onafhankelijk gecontroleerd door professionele instanties. Dan denk je misschien: ‘Dan vermengen ze het toch? Dan kun je het nog goedkoop produceren’, maar dat mag dus ook niet.

Kiezen voor ethische dons

Je zou als consument de voorkeur moeten geven aan donspluimen van vrijlopende dieren. Bij iedere seizoenswissel verliezen zij vanzelf een deel van hun dons, en daar kunnen jassen mee gevuld worden. Dat doet geen pijn, is diervriendelijk en duurzaam. Het verzamelen en schoonmaken van natuurlijk verkregen dons is enorm arbeidsintensief, wat je ook terugziet in de prijs.

Probeer per merk te achterhalen wat de fabrikant van de jas doet aan het welzijn van de dieren. Bekijk de gedragscodes, keurmerken en standaarden en beoordeel of dit bij jouw kijk op dierenwelzijn past. Zo maak je een verantwoorde keuze.

Dons of synthetische jassen?

Synthetisch materiaal lijkt soms behoorlijk op echte dons. Het ziet er tenminste net zo warm uit. Maar wat zijn nu precies de verschillen?

Synthetisch materiaal is allereerst goedkoper, makkelijker te onderhouden en het isoleert beter in natte omstandigheden. Dons verliest juist veel isolatievermogen wanneer het nat wordt. De warmte die synthetisch materiaal tegenwoordig kan leveren, is uitzonderlijk. Het is bijna net zo warm als dons.

Dons is overigens voor dezelfde dikte een lichter materiaal. Het is iets kleiner samen te drukken. Het gaat bovendien ook erg lang mee. Wanneer je dons in droge omstandigheden gebruikt, er correct mee omgaat en het netjes opbergt, kun je er een levenslang plezier van hebben.

We vinden in veel jassen tegenwoordig ook een mengeling van dons met synthetische vullingen. Dat geeft je ook beide voordelen: een laag gewicht jas, met een hoog waterafstotend vermogen. En toch zit het lekker. Milieutechnisch is er wel iets voor te zeggen: dons heeft tot achttien keer minder impact op het milieu dan synthetische alternatieven. Daarom is dons eigenlijk de slimmere keuze.

Zo houdt een donsjas je warm

Om te begrijpen hoe dons je warm houdt, zou je eens een veertje moeten pakken en deze onder een vergrootglas houden. Elk veerpluisje bestaat uit minuscule haartjes met kleine weerhaakjes aan de uiteinden. Tussen de uiteinden zitten ontelbaar veel luchtkamers. Daarin blijft de lichaamswarmte van de persoon die de jas draagt zitten.

Hoe langer je een met dons gevoerde jas draagt, hoe meer je opwarmt. De vastgehouden lucht krijgt geen kans om af te voelen. Net als fleece en wol draag je dons het best door gebruik te maken van het 'drielagensysteem'; zeker als je het draagt bij lage temperaturen.

Goede dons herkennen

Hoe weet je nu welke jas bij je past? Kies je voor veerkracht of voor vulkracht? Wat is het verschil en wat voor invloed heeft jouw keuze op de kwaliteit en de warmte van de jas?

Veerkracht

Een goede jas heeft wat veerkracht. Daarom mengen fabrikanten donspluimpjes met veren. Pure dons vinden we eigenlijk nooit in jassen. Hoe meer veren er worden toegevoegd, hoe zwaarder de vulling wordt. We spreken vaak van een donsjas als de verhouding 80 procent dons is, en voor 20 procent uit pluimen bestaat. Dan gaat het om een goede kwaliteit dons.

Vulkracht

Ben je op zoek naar isoleren vermogen? Kijk dan eens op het etiket in de binnenkant van de donsjas. Hoe hoger de vulkracht, des te sneller en hoger het dons weer opveert nadat je het hebt samengedrukt. Wanneer je zoekt naar een vederlichte, maar warme jas, kun je het best kiezen voor dons met een hoge vulkracht. Denk bijvoorbeeld aan 800+ cuin.

Misschien zegt ‘cuin’ je zo snel niets, maar dit is het aantal cubic inch per ounce. 200 mm/30 g is ook een goede verhouding. Daarbij vangen de pluimpjes meer lucht en zijn ze lichter en warmer. Dat kost iets meer, maar je bent dan wel verzekerd van de beste kwaliteit.

Onderhoud van dons

Wanneer je een donsjas goed onderhoudt, kan deze erg lang mee gaan. Sterker: als je er echt heel zuinig op bent, kan deze zelfs een life time meegaan. Als je dan ook nog eens kiest voor dons van een goede kwaliteit en van merken met een keurmerk en gedragscode, maak je echt een goede keuze. Hoe zorg je ervoor dat dons mooi blijft en lang meegaat?

Dons wassen

Een donsjas hoeft eigenlijk niet vaak gewassen te worden. Wanneer je je jas vaker wast dan nodig, gaan de natuurlijke eigenschappen van het dons verloren. Door zuinig met je jas om te gaan, hoef je deze niet zo vaak te wassen, waardoor het dons langer mooi blijft. Zo gaat de jas jaren mee.

Wil je de jas toch wassen? Dan kun je dit het best doen door een wolwasprogramma te gebruiken, tenzij je wasmachine ook een apart dons wasprogramma heeft. Zet de temperatuur op maximaal 30 graden en centrifugeer zo kort mogelijk. Voordat je de jas in de wasmachine stopt, zorg je dat alle ritsen dicht zijn. De jas moet genoeg ruimte hebben in de trommel, dus doe er geen andere kledingstukken bij.

Om de vorm te behouden, kun je het best 2 schone tennisballen of 3 wasbollen toevoegen in de trommel. Het dons gaat dan niet klitten tijdens het drogen. Gebruik voor het wassen geen normale wasmiddelen en geen wasverzachter, chloor of bleekmiddelen. Gebruik in plaats daarvan een speciaal donswasmiddel, die de isolerende eigenschap van dons waarborgt.

Het drogen van een donsjas en een donsjas weer luchtig krijgen

Voordat je de donsjas droogt, kun je deze het best binnenstebuiten keren. Daarna stop je de jas in de droger, met dichte ritsen. Voeg ook 2 schone tennisballen of 3 wasbollen toe in de trommel. Daarmee voorkom je dat het gaat klitten.

Kies een droogprogramma met de laagste temperatuur. Lijkt de jas droog? Droog deze dan nog minimaal 60 minuten op de koudste temperatuur. Laat ondertussen de tennisballen of wasbollen gewoon in de trommel zitten. De extra droogtijd draagt eraan bij dat het dons los van elkaar raakt. Zo krijg je weer volume in je jas en wordt het evenredig over de jas verspreid. Klaar met drogen, maar nog niet tevreden? Doe de jas dan nog een keer in de droger op de laagste temperatuur en houd de tennisballen en wasbollen in de droger erbij.

Wanneer je donsjas nat is geworden

Er is geen enkel ander product dat je zo warm houdt met zo weinig gewicht. Daarom is dons ideaal voor winterjassen. Toch moet je oppassen als het weer omslaat. Kurkdroog en ijskoud weer zijn de perfecte omstandigheden voor het dragen van een donsjas, maar water en vocht zorgen voor oncomfortabele situaties. Ze zijn namelijk een regelrechte aanslag op isolerend vermogen.

Bij regen vullen de luchtkamertjes zich in de jas met water, en niet met warme lucht. De jas wordt dan nat, koud en zwaar. Gelukkig werken fabrikanten er wel aan om dons beter bestand te maken tegen water. De buitenstof van een donzen jas is het liefst waterafstotend, maar ademend. Bij regenachtig weer kun je het best een waterdichte jas over je donsjas dragen. Daarna kun je de jas het best behandelen met een specifiek reinigingsproduct voor dons. Voorzie je jas dan ook meteen van een waterafstotend laagje.

Allergisch voor dons?

Ben je allergisch voor bepaalde stoffen? Of heb je een huisstofmijtallergie? Dan ben je misschien nieuwsgierig of een donzen jas wel iets voor jou is. Veel mensen staan stil bij de donsveertjes die in donzen jassen zitten. Ze denken allergisch te zijn voor deze veertjes. Toch is de kans dat je er allergisch voor bent heel erg klein.

Er zijn weliswaar mensen die last hebben van een allergie voor veren van watervogels, maar dat zijn er eigenlijk maar betrekkelijk weinig. De kans is veel groter dat je allergisch bent voor huisstofmijt. Dat komt juist wel heel vaak voor. Je bent dan allergisch voor de uitwerpselen van huisstofmijten, die ook wel eens in jassen willen gaan zitten. Ze zweven door de lucht, je ademt ze in, krijgt een allergische reactie enwordt getriggerd. We hebben het dan wel over miljoenen huisstofmijten.

Vermoed je dat je allergisch bent? Dan kun je het best een allergietest doen. Leg je huisarts uit waarom je denkt dat je een allergie hebt, en na een test weet je het zeker. We zouden dus zeker niet zomaar afscheid nemen van de donsjas zonder eerst duidelijk te hebben waar je symptomen vandaan komen.

Dons en het milieu

Is dons eigenlijk wel goed voor het milieu? Is het niet zielig voor de dieren waar de veertjes vandaan komen? En hoe zit het met de voetafdruk voor het milieu tijdens het productieproces van een donsjas. Laten we deze vragen eens nader bekijken.

Is dons een milieuvriendelijke keuze?

We krijgen vaak de vraag of een donsjas milieuvriendelijk is. Dat is ook geheel terecht, want het gaat hier wel om een product waarbij veren van dieren worden gebruikt. Bovendien wordt de gesteldheid van de aarde steeds belangrijker voor ons allemaal.

Je zou op de Higg Materials Sustainability Index (Higg MSI) kunnen kijken. Dat is een index die aangeeft wat de belasting op het milieu van de meest gebruikte materialen in de kleding- en textielindustrie is. Zo kunnen bedrijven duurzamere keuzes maken. Als we op deze index kijken, zien we dat dons 32 procent beter scoort dan polyester en wel 72 procent beter dan wol. Dons is dus een veel milieuvriendelijker isolatiemateriaal dan synthetische vezels en wol.

Wil je echt zeker weten dat je een goede keuze maakt? Doe dan eerst onderzoek naar het merk van de jas waar je je oog op hebt laten vallen. Zoek uit hoe het productieproces eruitziet en wat de fabrikant doet om de wereld een mooiere plek te maken - niet alleen voor het milieu, maar ook voor de mensen die de jas vervaardigen.

Is dons een duurzame keuze?

Als je kijkt naar de levensduur van een donsjas, kun je stellen dat het een duurzame keuze is. Je moet alleen wel goed omgaan met je jas om het onderste uit de kan te halen. Met een goede jas kun je misschien wel tien jaar doen. Of je ‘m tien jaar wilt dragen is een andere vraag, maar het kan in ieder geval wel.

Jassen die stuk zijn, kunnen worden afgedankt. Dons valt namelijk heel erg goed te recyclen. Er zijn verschillende donsverwerkers die zich bezighouden met de recycling ervan. Ze werken samen met gemeenten en textielinzamelaars. Ze verwerken het dons en de veren opnieuw tot een hoogwaardig vulmateriaal.

Uiteindelijk komt dat vulmateriaal weer in nieuwe jassen terecht. En zo blijft het doorgaan. Je hoeft je dus niet schuldig te voelen over wat je Moeder Aarde aandoet als je voor een donsjas kiest.

Veelgestelde vragen omtrent dons

We krijgen veel vragen over donsjassen. Dit zijn de meest gestelde vragen, en de antwoorden hierop.

🐦Waaruit bestaat een donsjas?

Een donsjas heeft een buitenlaag die vaak is gemaakt van een andere stof, zodat de jas toch droog blijft bij een regenbui, maar in beginsel bestaat het vooral uit eendendons. Tenminste, als je een jas uit Nederland koopt. Eendendons is voor Nederlandse begrippen warm genoeg en is ook praktisch. Naast eendendons zijn er ook jassen van ganzendons (iets warmer) en eidereenddons (het warmst). Een donsjas bestaat zelden uit 100% dons: dat zou de jas erg zwaar maken. Meestal is de verhouding 80 procent dons en 20 procent pluimen.

🌲 Is een donsjas milieuvriendelijk?

Fabrikanten van jassen werken steeds milieuvriendelijker en dat geldt ook voor fabrikanten van donsjassen. Uit een onderzoek blijkt dat dons tot 32 procent beter scoort op de milieuvriendelijkheidsindex dan polyester en tot wel 72 procent beter dan wol. Daarmee is het een milieuvriendelijkere keuze qua isolatiemateriaal dan synthetische vezels en wol. Doe zelf ook onderzoek naar hoe je jas wordt vervaardigd, door meer informatie te zoeken over de standaarden die de fabrikant van de door jou gekozen jas hanteert.

✅ Is een donsjas diervriendelijk?

Dons komt natuurlijk van vogels. We weten allemaal dat dons niet altijd even diervriendelijk verkregen wordt. Sommige fabrikanten plukken de dieren terwijl ze nog leven, op een hardhandige manier. Dat is vreselijk. Gelukkig zijn er ook veel fabrikanten die met labels, certificaten en standaarden werken. Ze hanteren hun eigen gedragscodes. Deze labels garanderen dat het dons niet afkomstig is van vogels die levend geplukt worden. Nog beter is het als een fabrikant kiest voor ethische dons: dons van vrijlopende dieren, die bij iedere seizoenswissel pijnloos een deel van hun veren verliezen, op natuurlijke wijze.

🧼Kan ik met de donsjas naar de stomerij?

Nee, want stomerijen maken meestal gebruik van chemische reiniging. Dat is schadelijk voor donsjassen, omdat dit ervoor zorgt dat de jas zijn veerkracht verliest. Wanneer je de jas draagt, voelt deze dan aanmerkelijk zwaarder en minder lekker om je lichaam. Wil je de jas toch naar de stomerij brengen? Geef dan van tevoren aan dat deze niet chemisch gereinigd mag worden. Zo behoud je de veerkracht van de jas, blijft het dons langer mooi en kun je langer met je jas doen.

🌧️ Kan een donsjas tegen regen?

Een donsjas kan niet tegen regen. De luchtkamertjes in de jas vullen zich dan met water, in plaats van warme lucht. Een donsjas wordt dan koud, nat en zwaar. Door de technische ontwikkelingen kunnen donsjassen wel steeds beter tegen regen. Fabrikanten combineren dons bijvoorbeeld met een waterafstotende buitenjas. Om je jas beter tegen regen te beschermen, zou je ook een waterafstotend laagje kunnen aanbrengen met een speciaal reinigingsmiddel.